Prošle godine je u RS, od raka grlića materice liječeno 518 žena, a najveći broj njih bilo je životne dobi iznad 55 godina. Poražavajući podatak jeste taj da se sa ovom bolešću suočavaju i daleko mlađe pacijentkinje, u trećoj i četvrtoj deceniji života. U Republici Srpskoj oko 60 žena godišnje umre od raka grlića materice, a oboli njih oko 200.
Glavni faktor rizika za nastanak raka jeste infekcija humanim papiloma virusima koji se seksualnim kontaktom lako prenose s jednog partnera na drugog. Na sreću, neće svaka infekcija HP virusa, koji tokom života zarade tri četvrtine odraslih, da se razvije u rak. Kod većine žena infekcija prođe sama od sebe, ali neki organizmi nisu u stanju da proizvedu antitijela koja se bore protiv virusa. Osim infekcije HPV, rizik za razvoj raka grlića materice povećavaju pušenje, često mjenjanje partnera i rano stupanje u seksualne odnose, partner koji je imao veliki broj seksualnih partnerki, imunosupresija (HIV infekcija, oslabljen imunitet, oporavak nakon transplantacije organa).
Premaligne promjene i rak grlića u početnoj fazi ne daju nikakve simptome, a kada se bolest razvije, javljaju se sljedeće tegobe: krvarenje poslije polnog odnosa i između menstruacija ili poslije menopauze, uporan sukrvičav vaginalni secret, te bol u donjem stomaku. Osim redovnih pregleda, za prevenciju je veoma važan i zdrav život, što podrazumijeva što kasnije stupanje u seksualne odnose, korišćenje zaštite i nepromiskuitetnost.
Dobro organizovani skrining programi mogu da spriječe i do 80 odsto slučajeva raka grlića materice, otkrivajući premaligne promene. Skrining raka grlića materice je preventiva javno-zdravstvena aktivnost koju mora da inicira država među zdravom asimptomatskom populacijom sa prosječnim rizikom obolijevanja. Od svih malignih tumora, karcinom grlića materice može najefikasnije da se kontroliše skiningom. Cilj skrininga karcinoma grlića materice je očuvanje reproduktivnog zdravlja žene smanjenjem incidence i mortaliteta od raka grlića materice, podizanje svijesti žena o značaju redovnih pregleda i ranog otkrivanja promjena na grliću materice, kao i informisanje o značaju skrininga.
M.Stegić