U Prijedoru je večeras promovisana knjiga “Kulturno pamćenje tršćanskih Srba”, autora Mile Mihajlović. Knjiga predstavlja naučnu studiju koja pruža jasnu sliku o kulturološkim specifičnostima Srba u Trstu, a obuhvata period od tri stotine godina.
– Tršćanski Srbi bili su vizionari modernog poslovanja. Oni su uvijek išli korak ispred drugih. Ogromne su njihove zasluge. Jedan od znamenitih Srba bio je Jovo Kurtović koji je 1782. godine prvi u svijetu uspostavio redovnu prekookeansku trgovačku liniju između Evrope i Amerike, i to šest mjeseci prije nego što će svijet priznati nezavisnost mlade američke države. Simeun Gopčević prodao je 1842. godine tri lađe Vladi Argentine, kojima je ona formirala svoju prvu ratnu mornaricu – rekla je Mihajlovićeva, podsjetivši da je Trst bio stjecište rodoljubivih snaga izvan države matice krajem 18. i početkom 19. vijeka. Kroz njega su prolazila i živjela najveća imena srpskog prosvetiteljstva: od Dositeja Obradovića, Tanasija Stojkovića, Vuka Stefanovića Karadžića, P. P. Njegoša, Sime Milutinovića Sarajlile i mnogih drugih.
– Svi oni dolazili su u Trst da prikupe snagu, sredstva, ali i nova znanja koja su pretakali iz moderne Evrope u Srbiju. Kolike su njihove zasluge i dometi, ne samo u formiranju srpske nacionalne svijesti nego i u kreiranju svjetske i evropske kulture, sigurno se nikada neće saznati, ali njihova djela traju utkana u kulturu i nacionalnu svijest Srbije i svih Srba, ali i u kulturu Evrope i svijeta. Jer ono što je Srbija bila nekad, ona je i danas. Njena kultura traje i kulturno pamćenje tršćanskih Srba je neprolazno, bez obzira što njih više nema i što su se asimilovali – naglasila je autorka.
Krajnji cilj ove naučne studije je da, na osnovu rezultata analize trovjekovnog srpskog trajanja u Trstu, ponudi prijedlog novog, jedinstvenog sofisticiranog konceptualnog modela upravljanja tim kulturnim nasljeđem Srbije u inostranstvu, rečeno je na promociji. Recenzenti knjige su profesori doktori: Milivoje Pavlović, Zoran Mirković, Dragan Nikodijević i Momčilo Pavlović. Knjiga “Kulturno pamćenje tršćanskih Srba” prevedena je i na italijanski jezik, pod pokroviteljstvom je prestolonasljednika Aleksandra Drugog Karađorđevića, a njeno objavljivanje omogućila je Uprava za saradnju s dijasporom i Srbima u regionu Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije. Kao najbolje prozno djelo, knjiga je dobitnik Povelje „Rastko Petrović“ za 2017, koju dodjeljuje Matica iseljenika Srbije i Srba u regionu. Mila Mihajlović je rodom iz Zrenjanina, a živi i radi u Rimu. Dobitnik je više nagrada i autor je osam naučnih knjiga. Promociju u Prijedoru organizovala je Narodna biblioteka “Ćirilo i Metodije” u saradnji sa RTRS-om.
D. S.