„Rebalans budžeta za 2024. godinu pokazatelј je da sve ide uzlaznom putanjom, od izdvajanja za penzije, boračka izdvajanja i zapošlјavanja mladih pripravnika sa VSS. To je uspješnost politike institucija, koja utiče na stabilnost Srpske. Što se najniže plate tiče, ona treba da bude rezultat dogovora između socijalnih partnera, jer je to klјučan element socijalnog dijaloga. Mora postojati pravičan balans između interesa radnika i poslodavaca. Siguran sam da će u okviru predstojećih pregovora biti doneseno rješenje koje će biti u interesu svih građana Republike Srpske“, rekao je u intervjuu za „Kozarski vjesnik“ ministar Egić.
U proteklom periodu, aktuelna tema bio je budžet za narednu godinu. Održane su konsultacije sa socijalnim partnerima, organizacijama i udruženjima od javnog republičkog interesa. Da li je postignut dogovor?
– Razgovore sa svim socijalnim partnerima ocijenio bih kao veoma uspješne i konstruktivne, jer između zahtjeva i realnog stanja, našli smo najbolјa rješenja. Vlada Republike Srpske i ministarstvo kojim rukovodim, vode odgovornu i patriotsku politiku, obezbjeđujući finansijsku stabilnost. Bitno je naglasiti da niti jednog momenta nisu bile upitne isplate penzija, plata, invalidnina, boračkog dodatka, ali i svih ostalih obaveznih izdvajanja, što uprkos nastojanjima opozicije da dokaže suprotno, pokazuje da je budžet Republike Srpske stabilan. U momentu neviđenih, pojedinih, stranih, političkih pritisaka i pokušaja destabilizacije Republike Srpske, naše institucije odolijevaju svemu tome uspješno. Samo ću reći podatak, nakon završenih konsultacija sa socijalnim partnerima, a to je da će naredne godine za penzije, nakon januarskog usklađivanja, Republika Srpska izdvajati oko dvije milijarde maraka.Imali ste priliku da vidite i kroz rebalans budžeta za 2024. godinu da svi pokazatelјi idu uzlaznom putanjom od izdvajanja za penzije, boračka izdvajanja, zapošlјavanje mladih pripravnika sa VSS. To je uspješnost politike institucija, koja utiče na stabilnost Srpske.
Kada je riječ o boračkoj populaciji, šta se tu može očekivati, kada govorimo o izdvajanjima iz republičkog budžeta?
– Boračka populacija je kategorija stanovništva na koju svi mi gledamo sa izuzetnim poštovanjem, jer su upravo borci odbranili našu otadžbinu i postavili temelјe Republike Srpske. Sa ponosom ističem da sam i ja bio borac Vojske Republike Srpske. Vlada Republike Srpske, putem resornog ministarstva, na godišnjem nivou za borački dodatak izdvaja 230 miliona KM. Od 197.000 kategorisanih boraca, njih 178.000 korisnici su boračkog dodatka. Ovdje bih istakao da je više od 100.000 boraca penzionera, dakle uz borački dodatak, ostvarili su i pravo na penziju. Ono što je dodatno, a dogovoreno je tokom razgovora za narednu budžetsku godinu, udruženjima i organizacijama od javnog republičkog interesa, je povećanje sredstava za rad i djelovanje. Koliko, naravno, sve će zavisiti od usvojenog budžeta, ali krajnji cilј je da kroz jednokratne i druge vidove pomoći to stigne u ruke onih kojima je najpotrebnije. Ministarstvo će imati ulogu monitoringa utroška sredstava i sasvim sigurno mogu reći da će to biti značajan vjetar u leđa ovim kategorijama. Pored toga, ono na šta ćemo staviti akcenat u narednom periodu je rekonstrukcija i izgradnja spomen-kosturnica za naše pale borce i izdavačka djelatnost koja će govoriti o događajima u Odbrambeno-otadžbinskom ratu. To će biti dokumenti za istoriju o istini i stradanju srpskog naroda. Govoreći o tome, otvorićemo svjetske oči ovima, koji nisu znali ili nisu želјeli da znaju golgotu o stradanju Srba u poslјednjem ratu. Narod koji ne sačuva istoriju, narod je bez budućnosti, mi to nećemo dozvoliti, zbog svih života uklesanih u temelјe Republike Srpske.
Kakva je saradnja sa Boračkom organizacijom Republike Srpske?
-Saradnja sa Boračkom organizacijom Republike Srpske kao najvećom organizacijom proisteklom iz Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske je zaista dobra, jer se zasniva na zajedničkom cilјu unapređenja položaja boračkih kategorija. Kao rezultat saradnje i razgovora predstavnika Vlade Republike Srpske i Boračke organizacije Republike Srpske, potpisan je Memorandum o saradnji, kojim je postignut dogovor da se preko Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite obezbijedi povećanje budžetskih sredstava za isplatu mjesečnog boračkog dodatka, s obzirom da je izmjenama Uredbe o boračkom dodatku borački dodatak obezbijeđen svim kategorijama boraca, bez obzira na starosnu dob, te za povećanje osnovice za obračun vojnih invalidnina. Dakle, suština potpisanog Memoranduma sa Boračkom organizacijom je povećanje budžetskih sredstava za boračko-invalidsku zaštitu, što je u interesu cjelokupne boračke populacije. Ono što je jako važno za sve demobilisane borce je da budu jedinstveni i okuplјeni, jer mjesta politici ovdje nema, i žalosno je što pojedinci pokušavaju da preko leđa boračkih kategorija ostvare političke poene. To zaista nije primjereno, i uvijek ću to da osudim, a kao resorni ministar i ratni vojni invalid, pozivam uvijek borce na jedinstvo, jer to jedinstvo je odbranilo Republiku Srpsku.
Često se govori o kategorizaciji demobilisanih boraca, a samim tim i prava koja proističu iz toga. Na koji način se vrši kategorizacija i kakav je stav Ministarstva po tom pitanju?
– Broj boraca prve kategorije sa stanjem na dan 31.10.2024. godine je 104.879, od ukupno 192.761 kategorisana borca. Kategorizacija, odnosno utvrđivanje statusa borca i razvrstavanje u odgovarajuću kategoriju, vrši se na zahtjev stranke, a vrše je gradski odnosno opštinski organi uprave nadležni za poslove boračko-invalidske zaštite po prethodno pribavlјenom mišlјenju Boračke organizacije Republike Srpske i uvjerenja o dužini angažovanja u oružanim snagama izdatog iz službene evidencije nadležnog organa. Mogu se razvrstati u sedam kategorija. Boračkoj organizaciji Republike Srpske, kao najbrojnijoj organizaciji zastuplјenoj na cijeloj teritoriji Republike Srpske koja ima status udruženja od javnog interesa od 2006. godine, dato je zakonsko ovlašćenje da u upravnom postupku u kojem se utvrđuje status i kategorija borca daje mišlјenje o dužini angažovanja u zoni borbenih dejstava. Dakle, kategoriju borca određuje ukupna dužina angažovanja (učešća u ratu) i dužina angažovanja u zoni borbenih dejstava. S obzirom da o dužini angažovanja u zoni borbenih dejstava ne postoje nikakve evidencije i da je Boračka organizacija preuzela zakonsku obavezu da daje mišlјenje o toj činjenici, postoji sumnja da su neke opštinske boračke organizacije neprincipijelne u pogledu davanja mišlјenja za pripadnike pojedinih vojnih pošta, kao i za pojedince u okviru iste vojne pošte. Ukoliko su te sumnje opravdane, to se odražava na stvaran broj boraca u okviru svake kategorije, a isto se može otkloniti provođenjem novih upravnih postupaka uz obavezno učešće Boračke organizacije (postupka revizije ili ponavlјanja postupka).
Koliko je urađeno na zapošlјavanju demobilisanih boraca i da li sada postoje problemi kada je riječ o penzionisanju onih koji nisu ispunili jedan od uslova za penziju?
– Od 2018. godine do danas, kroz različite programe zapošlјavanja koje je realizovalo Ministarstvo u saradnji sa Zavodom za zapošlјavanje Republike Srpske, značajan napredak je postignut u zapošlјavanju boračke populacije i članova porodica poginulih boraca. Ukupno je zaposleno 5.141 lica iz ovih kategorija, a za realizaciju programa izdvojena su sredstva u ukupnom iznosu od 41.066.946,46 KM. Od toga, zaposleno je 3.727 demobilisanih boraca, za šta su izdvojena sredstva u iznosu od 29.867.800,00 KM, 234 ratna vojna invalida uz sredstva od 1.633.000,00 KM, te 1.180 djece poginulih boraca u iznosu od 9.566.146,46 KM. U 2024. godini, kroz program podrške zapošlјavanju mladih sa visokim obrazovanjem u statusu pripravnika, planirana su sredstva za zapošlјavanje 65 pripravnika – djece poginulih boraca, a realizacija ovog projekta je u toku. Takođe, predstavnici Ministarstva održali su sastanak sa predstavnicima Privredne komore i Unije poslodavaca Republike Srpske radi sagledavanja objektivne mogućnosti za zapošlјavanje niskokvalifikovanih i kvalifikovanih, te osoba sa SSS iz kategorije djece poginulih boraca u građevinskoj, metalskoj i prehrambenoj industriji, trgovini i ugostitelјstvu. Ove aktivnosti sprovedene su na području gradova koji bilјeže najveći broj nezaposlenih lica iz ove kategorije, a to su: Banja Luka, Bijelјina i Zvornik. Pored Zavoda za zapošlјavanje, u ovim aktivnostima učestvovali su i Udruženje poslodavaca, predstavnici Odbora porodica poginulih i zaroblјenih boraca BORS-a i Republička organizacija porodica zaroblјenih i poginulih boraca i nestalih civila Republike Srpske (ROPIN), dakle svi relevantni faktori. U vezi sa navedenim, u Zavodu za zapošlјavanje, Filijali Banja Luka, bilo je evidentiranih 127 lica iz kategorije djeca poginulih boraca, u Filijali Bijelјina 158 lica iz ove kategorije, dok je u Filijali Zvornik evidentirano 130 lica. Nakon što su im ponuđeni konkretni poslodavci, njih 50 odsto sa evidencije u navedenim biroima izrazilo je interesovanje za zapošlјavanje. Na zakazani razgovor odazvalo se svega nekoliko lica. Po okončanom razgovoru na području gradova Banja Luka i Zvornik nije zaposleno nijedno lice, dok u Zvorniku jedno lice ima zakazan razgovor kod poslodavca za kojeg je izrazio interesovanje za zapošlјavanje. Vlada Republike Srpske još je 2022. godine u potpunosti realizovala Zaklјučak Narodne skupštine Republike Srpske kojim je tražena uplata doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za demobilisane borce starije od 65 godina, kako bi ispunili uslov za ostvarivanje prava na starosnu penziju. Po ovom osnovu odobrena su i uplaćena sredstva za doprinose za 31 borca. Nakon 2022. godine, javio se određen broj demobilisanih boraca sa problemom nedostajućeg staža za ostvarivanje prava na starosnu penziju. Međutim, dio ovih lica je nedostajući staž stekao kroz Javni poziv za uplatu staža demobilisanim borcima koji su se od 1996. do 2000. godine nalazili na evidenciji nezaposlenih, a koji je ovo ministarstvo raspisalo 2023. godine, a realizovalo u junu 2024. godine po osnovu koga je za 900 demobilisanih boraca uplaćeno ukupno 364.659,36 KM. Nadalјe, određen broj lica iz ove kategorije ostvario je pravo na uplatu staža osiguranja u skladu sa Zakonom o posredovanju u zapošlјavanju, ako im je nedostajalo do tri godine staža osiguranja za minimalni uslov za starosnu penziju. Takođe, borcima sa navršenih 65 godina života kojima uplaćeni staž osiguranja zajedno sa posebnim stažom u dvostrukom trajanju po osnovu učešća u ratu iznosi 15 ili više godina, a nisu i ne mogu ostvariti pravo na penziju, jer je uslov 15 godina staža osiguranja, Odlukom Vlade se obezbjeđuje mjesečno novčano primanje u visini najnižeg nivoa najniže penzije i isplaćuje se od jula 2018. godine, što koristi 1271 borac sa navršenih 65 godina. Pored svega navedenog, i dalјe se javlјa određen broj demobilisanih boraca koji se suočavaju sa problemima, i na tome nastavlјamo raditi, tražeći adekvatna rješenja.
Iznos najniže plate u Republici Srpskoj ponovo je aktuelizovano pitanje. Sindikati i radnici želјeli bi da taj iznos premaši hilјadu maraka, međutim poslodavci ne misle tako. Hoće li opet odluku donijeti Vlada ili je moguć dogovor?
– Najniža plata u Republici Srpskoj treba da bude rezultat dogovora između socijalnih partnera, jer je to klјučan element socijalnog dijaloga. Odluka o visini najniže plate donosi se u okviru Ekonomsko-socijalnog savjeta, koji je tripartitno tijelo u kojem učestvuju predstavnici sindikata, poslodavaca i Vlade. Pregovori o ovom pitanju još uvijek traju, i to je nešto što se mora pažlјivo razmotriti kako bi se postigao pravičan balans između interesa radnika i poslodavaca. Vlada Republike Srpske, u svakom slučaju, donosi konačnu odluku o najnižoj plati, koja će biti zasnovana na prijedlogu Ekonomsko-socijalnog savjeta. Ukoliko, međutim, ne dođe do dogovora među socijalnim partnerima, Vlada će odlučiti bez prijedloga Ekonomsko-socijalnog savjeta. Odluka o najnižoj plati za narednu godinu biće razmatrana na poslјednjoj redovnoj sjednici u decembru. Svjestan sam da postoji velika zainteresovanost javnosti i očekivanja u vezi sa ovom temom, i siguran sam da će se u okviru predstojećih pregovora naći rješenje koje će biti u najbolјem interesu svih građana Republike Srpske.
Privredni ambijent značajno je uslovlјen političkom situacijom. Ogromni su pritisci na Republiku Srpsku, prvenstveno finansijski. Da li postoje problemi i kako se mogu prevazići?
– Politička situacija nesumnjivo utiče na privredni ambijent. Nestabilna politička situacija je decenijski problem BiH i, pored toga što negativno i presudno utiče na priliv stranih investicija, djeluje i destimulativno na domaće investitore u smislu reinvestiranja dobiti i proširenja kapaciteta, a samim tim i zapošlјavanja. Republika Srpska se decenijama suočava se kontinuiranim političko-finansijskim pritiscima koji značajno utiču na poslovne inicijative u ovom entitetu. Dodatna, možda i značajnija prepreka, su zajedničke institucije na nivou BiH koje nemaju sluha za unapređenje propisa u cilјu stimulisanja privrednog ambijenta. Na nivou zajedničkih institucija se ne mogu postići potpuno apolitični dogovori i realizovati ekonomski projekti, tipa izgradnje hidroelektrane „Buk Bijela“, gasni krak na Drini u cilјu gasifikacije Republike Srpske itd. Problemi su evidentni i svakodnevni, što je samo još jedan od pokazatelјa BH nakaradnog sistema.
Prije određenog vremena, obilјežili smo godišnjicu potpisivanja Dejtona. Još uvijek imamo strane sudije u Ustavnom sudu, samozvanog visokog predstavnika koji i dalјe nameće odluke, ali i predsjednika Republike Srpske pred Sudom BiH. Kakav je Vaš stav po ovom pitanju?
-Dejtonski mirovni sporazum označio je prekid ratnih sukoba devedesetih godina i mir na ovom prostoru. Republika Srpska sa svim svojim nadležnostima uvijek se poziva na Dejtonski sporazum, navodeći njegove odredbe. S druge strane, imamo apsurdne situacije, kao što ste pomenuli, da u Ustavnom sudu od devet sudija, troje su stranci iz Moldavije, Makedonije i Nјemačke. Preostalih šest sudija su Srbi, Hrvati i Bošnjaci. Većina svih članova Suda čini kvorum, što znači da je u tom nakaradnom Ustavnom sudu dovolјno pet sudija da odluka bude donesena. Što je bio slučaj u odlučivanju o apelaciji o ustavnosti 9. januara kao Dana Republike Srpske. Onda, još gore, imate samozvanog visokog predstavnika, kojeg niko nije izabrao, sjedi u političkom Sarajevu, donosi i nameće odluke za koje nije nadležan, niti ima legitimitet. Apsurd cijele priče o vještačkoj tvorevini, zvanoj BiH, je politički montiran proces protiv predsjednika Republike Srpske i vršioca dužnosti “Službenog glasnika”. Zbog čega? Šta su to oni uradili što nije bilo u skladu sa zakonom? Vjerujte, prisustvujem svim ročištima ovog pravno neviđenog procesa i samo mogu reći kao čovjek jedno: mučno je slušati i gledati šta druga strana izvodi u sudnici, bez činjenica, dokaza, baziranim na polurelevantnim svjedocima tužilaštva, to je, vjerujte, nezapamćeno. Ovdje se ne sudi samo predsjedniku Republike Srpske, već srpskom narodu, to je ono čega svi treba da budemo svjesni i treba da nam bude poruka, da upravo sada treba da budemo jedinstveni više nego ikada.
Kako ocjenjujete saradnju Srpske i Srbije i šta za Srbe u Republici Srpskoj znači Deklaracija Svesrpskog sabora?
– Srbi sa obje strane Drine su jedan narod, i često ističem da je za Srbe iz Republike Srpske i Republike Srbije, rijeka Drina granica spajanja, a ne granica teritorijalnog razdvajanja. Deklaracija Svesrpskog sabora učvrstila je, uspostavila i značajno proširila obim saradnje na svim nivoima između Srpske i Srbije. Danas, gotovo da nema oblasti u kojoj ta saradnja nije realizovana. Što se tiče značajnih istorijskih datuma, zajednički ih obilјežavamo sa Vladom Republike Srbije, to je nešto što njegujemo i baštinimo. Tim povodom smo proteklog vikenda bili zajedno u Nevesinju, visoke delegacije iz Srpske i Srbije, a tiče se zajedničke organizacije i obilјežavanja 150. godina Nevesinjske puške. Ono što u svemu tome ima veliku težinu je nikad snažnija i jača politička saradnja između Republike Srpske i Republike Srbije, što je postignuto zahvalјujući predsjednicima Miloradu Dodiku i Aleksandru Vučiću. Za srpski narod, jedinstvo i zajedništvo, ovo vrijeme će sasvim sigurno ostati zapisano u istoriji.
REKONSTRUKCIJA I IZGRADNјA SPOMEN-KOSTURNICA
– U idućoj godini akcent stavlјamo na rekonstrukciju i izgradnju spomen-kosturnica za naše pale borce i izdavačku djelatnost koja će govoriti o događajima u Odbrambeno-otadžbinskom ratu. To će biti dokumenti za istoriju o istini i stradanju srpskog naroda. Govoreći o tome, otvorićemo svjetske oči ovima koji nisu znali ili nisu želјeli da znaju golgotu Srba u poslјednjem ratu. Narod koji ne sačuva istoriju, narod je bez budućnosti, mi to nećemo dozvoliti, zbog svih života uklesanih u temelјe Republike Srpske. Na boračku populaciju svi gledamo sa izuzetnim poštovanjem, jer su upravo borci odbranili našu otadžbinu i postavili temelјe Republike Srpske. Sa ponosom ističem da sam i ja bio borac Vojske RS.
T. Mandić