„U unutrašnjem inspekcijskom nadzoru, republički polјoprivredni inspektori su u toku 2024. godine izvršili ukupno 1.193 kontrole. Od ukupnog broja izvršenih kontrola u oblasti nadzora polјoprivredne inspekcije, 242 kontrole su bile neuredne tj. 22,8% izvršenih kontrola. Preduzete su ukupno 134 upravne mjere, od čega je korektivnih bilo 58, a represivnih 76. Izdat je ukupno 181 prekršajni nalog u ukupnoj vrijednosti od 161.600,00 KM“, navodi za „Kozarski vjesnik“ Glavni republički inspektor za polјoprivredu Dragan Mataruga.
Šta podliježe fitosanitarnom nadzoru pri uvozu i koliko je izvršeno pregleda pošilјki pri uvozu na graničnim prelazima Republike Srpske? Da li je u toku prošle godine bilo neurednih pošilјki?
-U fitosanitarnom nadzoru na graničnim prelazima u toku 2024. godine pregledane su ukupno 14.704 pošilјke koje podliježu obaveznom fitosanitarnom pregledu. Fitosanitarnom pregledu pri uvozu podliježe sadni materijal polјoprivrednog bilјa, sjeme polјoprivrednog bilјa, lukovice za sadnju, merkantilni i sjemenski krompir, đubriva, saksijsko i rezano cvijeće, fitofarmaceutska sredstva i ostalo. Od ukupno izvršenih 11.700 fitosanitarnih pregleda pri uvozu na graničnim prelazima, uzeto je 840 uzoraka, u cilјu utvrđivanja karantinski štetnih organizama, utvrđivanja kvaliteta polјoprivrednog bilјa i đubriva, i prisustva genetički modifikovanih organizama. Od ukupnog broja izvršenih pregleda 10 pošilјki je bilo neuredno. Za šest pošilјki naložena je mjera zabrane uvoza i vraćanje pošilјke, dok je za četiri pošilјke naloženo uništavanje uz prisustvo i pod nadzorom fitosanitarnog inspektora. Fitosanitarni inspektori su pregledali 2.956 pošilјki pri izvozu i 48 pošilјki pri reeksportu. Ukupno je izdato 3.004 fitosanitarnih sertifikata i u spolјnotrgovinskom prometu.
Neuredne pošilјke u toku 2024. godine:
- Sjeme polј. bilјa – boranija, u količini od 290 kg iz Srbije, pošilјka ne ispunjava propisane uslove za uvoz u BiH, sjeme nije upisano u sortnu listu BiH,
- Sjeme polј. bilјa – grašak u količini od 50 kg iz Italije, ne odgovara propisanim normama kvaliteta,
- Sjemenski krompir u količini od 6.250 kg iz Holandije, utvrđeno prisustvo štetnog organizma Meloidogyne chitwoodi,
- Sjeme polј. bilјa – soja u količini od 4.000 kg iz Austrije, ne odgovara propisanim normama kvaliteta,
- Merkantilni krompir – 2 pošilјke, u ukupnoj količini 54.000 kg iz Egipta, utvrđeno prisustvo karantinski štetnog organizma, utvrđeno prisustvo štetnog organizma Globodera rostochiensis,
- Sjeme polј. bilјa – kukuruz u količini od 210 kg iz Srbije, pošilјku ne prati propisana dokumentacija,
- Voće i povrće – citrusi, klementina u količini od 21.240 kg iz Albanije, utvrđeno prisustvo mediteranske voćne mušice -Ceratitis capitata,
- Sadni materijal – nektarina u količini od 110 kom iz Srbije, utvrđeno prisustvo štetnog organizma Plum Pox Virus (PPV)
- Sadni materijal – višnja u količini od 230 kom iz Srbije, utvrđeno prisustvo štetnog organizma Plum Pox Virus (PPV).
Kao i do sada s obzirom na početak sjetvene sezone, inspektori posebnu pažnju prilikom kontrola u spolјnotrgovinskom prometu usmjeravaju na kontrolu kvaliteta sjemena polјoprivrednog bilјa, sadnog materijala, đubriva i drugog polјoprivrednog repromaterijala, što je osnovni preduslov za postizanje visokih i kvalitetnih prinosa.
Da li se u okviru kontrola primarne proizvodnje hrane vrše uzorkovanja hrane bilјnog porijekla u unutrašnjosti, i koliko je kontrola izvršeno u toku 2024.godine?
-U toku 2024. godine polјoprivredna inspekcija je izvršila 177 kontrola u oblasti primarne proizvodnje hrane. U okviru Programa monitoringa ostataka sredstava za zaštitu bilјa za 2024. godinu izvršena su planirana uzorkovanja hrane bilјnog porijekla na području cijele Republike Srpske, republički polјoprivredni i fitosanitarni inspektori su uzeli ukupno 147 službenih uzoraka za laboratorijsku analizu u cilјu utvrđivanja ostataka pesticida, 20 različitih vrsta bilјnih kultura. U jednom slučaju, u uzorku zelene salate, laboratorijskim analizama utvrđeno je prisustvo aktivnih materija iznad MDK i rješenjem je zabranjeno stavlјanje u promet uzorkovane hrane bilјnog porijekla i naređeno uništavanje.
Da li je bilo slučajeva sadnje genetski modifikovanih usjeva i koje su kazne zakonom predviđene ukoliko ih određeni polјoprivrednici zasiju?
-Republički polјoprivredni i fitosanitarni inspektori su u toku 2024. godine u okviru redovnih inspekcijskih aktivnosti izvršili ukupno 78 pregleda parcela na kojima su zasnovani usjevi merkantilne soje s cilјem identifikovanja prisustva genetički modifikovanih usjeva soje. Ovi pregledi su izvršeni na području cijele Republike Srpske. Pored vizuelne identifikacije pregledanih parcela koja je izvršena u određenoj fazi razvoja soje i korova, inspektori su koristili testove koji omogućavaju brzu identifikaciju genetički modifikovane soje. U slučajevima u kojima su brzi testovi pokazali pozitivan rezultat inspektori su pristupili službenoj inspekcijskoj kontroli kod subjekata koji su evidentirani kao vlasnici usjeva soje na predmetnim parcelama. Izvršena je ukupno 41 inspekcijska kontrola i naređeno uništavanje soje sa ukupne površine od 10,5 ha. Zakonom su predviđene kazne za fizička lica u vrijednosti od 300,00 KM. Pri uvozu, fitosanitarni inspektori na graničnim prelazima Republike Srspke su, u cilјu utvrđivanja genetičkih modifikovanih organizama, izvršili uzorkovanje 7 pošilјki sjemena polјoprivrednog bilјa i rezultati laboratorijskih analiza nisu utvrdili prisustvo genetičkih modifikacija.
Koliko je pošilјki hrane bilјnog porijekla pregledano na graničnim prelazima pri uvozu, u toku 2024. godine i u koliko pošilјki su utvrđene nepravilnosti?
-U toku 2024.godine fitosanitarna inspekcija izvršila je pregled 22.712 pošilјki pri uvozu u okviru kojih je izvršeno 34.818 pregleda različitih vrsta neprerađene hrane bilјnog porijekla. Od ukupno pregledanih 22.712 pošilјki, uzeto je 1.490 uzoraka za laboratorijsku analizu, tj. uzorkovano je 6,56% pregledanih pošilјki, u cilјu utvrđivanja ostataka pesticida, teških metala i mikotoksina. U 30 slučajeva laboratorijska analiza bila je neuredna. Od ukupno 30 neurednih laboratorijskih analiza, 9 uzoraka je upućeno na superanalizu i u četiri slučaja superanaliza je demantovala prvu analizu. Ukupno neurednih pošilјki hrane bilјnog porijekla pri uvozu je 27 (jedna pošilјka je bila neuredna na osnovu organoleptičkog pregleda). Za 17 neurednih pošilјki hrane bilјnog porijekla naložena je mjera zabrane uvoza, vraćanje ili uništavanje pošilјke, a za 10 pošilјki kukuruza za ishranu lјudi izvršena je prenamjena pošilјke za stočnu hranu u prisustvu i pod nadzorom nadležnog inspektora.
U prisustvu i pod nadzorom inspektora uništeno je 6 pošilјki svježih jagoda porijeklom iz Albanije, u ukupnoj količini od 5.300 kg u kojima je utvrđeno prisustvo ostatka pesticida iznad maksimalno dozvolјene koncentracije.
Takođe, zabranjen je uvoz i naređeno uništavanje pošilјke svježe breskve u količini od 1.600 kg, u kojoj je utvrđeno prisustvo ostatka pesticida, iznad maksimalno dozvolјene koncentracije.
Za jednu pošilјku merkantilnog krompira iz Egipta, u količini od 23.800 kg, naređena je zabrana uvoza i vraćanje pošilјke jer je pošilјka bila neprikladna/neprihvatlјiva za lјudsku upotrebu.
Takođe, za 8 pošilјki kukuruza za ishranu lјudi, porijeklom iz Srbije u kojima je utvrđeno prisustvo mikotoksina rješenjima inspektora zabranjen je uvoz i naređeno uništavanje u količini od 207.600 kg.
Koliko inspekcijskih kontrola je izvršeno u 2024. godini, koliko je utvrđeno nepravilnosti i koliko je (ako je) podnijeto prekršajnih prijava?
-U unutrašnjem inspekcijskom nadzoru, republički polјoprivredni inspektori su u toku 2024. godine izvršili ukupno 1.193 kontrole. Od ukupnog broja izvršenih kontrola u oblasti nadzora polјoprivredne inspekcije, 242 kontrole su bile neuredne tj. 22,8% izvršenih kontrola. Preduzete su ukupno 134 upravne mjere, od čega je korektivnih 58, a represivnih 76. Izdat je ukupno 181 prekršajni nalog u ukupnoj vrijednosti od 161.600,00 KM.
Najveći broj neurednih kontrola bio je u slјedećim oblastima: promet vina i jakih alkoholnih pića, promet duvana, zaštita polјoprivredog zemlјišta, podsticaji u polјoprivredi, proizvodnja i promet sjemena i sadnog materijala, genetički modifikovani organizmi, promet sredstva za zaštitu bilјa itd.
Gordana Kaurin