U Prijedoru je promovisano djelo “Knjiga iz tišine”, autorke Tanje Tuleković, koje govori o stradanju srpskog pravoslavnog stanovništva u selu Međeđa kod Kozarske Dubice za vrijeme Nezavisne Države Hrvatske. Međeđa je tokom Drugog svjetskog rata imala 1.075 poginulih, od čega 119 partizanskih boraca i 956 civilnih žrtava.
Autorka i direktor Javne ustanove “Spomen-područje Donja Gradina” Tanja Tuleković navodi da je ovo djelo napisano u odsustvu velikog broja istorijskih izvora, pa je to nadoknadila prikupljenim usmenim svjedočanstvima preživjelih logoraša.
“Ova knjiga je jako dobro prošla i kod posjetilaca i kod stručnih saradnika. U njoj su prikazani istorijski dokumenti koji dokumentuju sam zločin i upravo na primjeru ovog sela mi imamo temeljno i naučno obrađeno sve ono što se desilo u sistemu Nezavisne Države Hrvatske. Dakle, sve ono što je počelo donošenjem zakonskih odredbi, od stavljanja van zakona Srba, Jevreja i Roma. Konkretno Srba kada je u pitanju selo Međeđa. Do pokrštavanja, protjerivanja i na kraju do eksterminacije”, navela je Tulekovićeva.
Pored autorke, na promociji je govorio Dejan Motl, viši kustos i istoričar u “Spomen-području Donja Gradina”.
“Moram reći da je poseban istorijski značaj istraživanja mikrolokaliteta, jer svi smo nekako fokusirani na sam Jasenovac i stradanje u Jasenovcu, dok su zapostavljena sela gdje su mnogi ljudi ubijeni u direktnom teroru na kućnom pragu. Tako su isto i mještani sela Međeđa, koje se nalazilo u blizini Koncentracionog logora Jasenovac, već u januaru 1942. godine, kada je formiran taj logor, osjetili svu zlu kob koju je nosio ustaški režim u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Generalno, mi istoričari trebali bismo da posvetimo jedan dio svog istraživanja tim i takvim selima koja su zaista opustošena i koja su mnogo nastradala za vrijeme Drugog svjetskog rata”, rekao je Motl.
Prvo izdanje ove knjige objavljeno je 2012. godine, dok je drugo dopunjeno izdanje iz štampe izašlo 2018. godine. Knjiga je prevedena na engleski jezik pod naslovom “The Book From Silence” i objavljena 2017. godine.
Iz “Spomen-područja Donja Gradina” poručili su da je veoma važno da im se jave potomci preživjelih logoraša koji posjeduju nešto od dokumenata ili fotografija. Sve od pristiglog materijala se naučno obradi i publikuje kroz časopis “Topola” ili monografiju i izložbu dokumentarnog tipa.
Organizator promocije bila je Narodna biblioteka “Ćirilo i Metodije”, Prijedor. U ovoj ustanovi izrazili su zadovoljstvo saradnjom sa “Spomen-područjem Donja Gradina” i predstavljanjem ove značajne knjige.
“‘Knjiga iz tišine’ Tanje Tuleković od velikog je dokumentarnog značaja. Imamo priliku da ponovo slušamo o stradanju srpskog naroda u Drugom svjetskom ratu. Radi se o ustaškim zločinima koji su počinjeni od strane NDH u selu Međeđa kod Kozarske Dubice tokom Drugog svjetskog rata”, napomenula je Vedrana Tošić, bibliotekar zavičajne zbirke.
Za 15. april najavljena je promocija knjige “Priče iz bonsai vrta” autora Duška Sekulića.
Renata Š. Novaković